Illegaal verdiend geld geeft criminelen economische én sociale macht en invloed. Hierdoor raken onder- en bovenwereld steeds meer met elkaar vervlochten. Dit heeft een ondermijnend effect op onze samenleving. Om die criminele ondermijning te stoppen werkt de overheid samen met publiek-private partners aan het herkennen én bestrijden van ondermijning. Burgemeester Petra Dassen en recherchechef Danny Frijters zijn elk vanuit hun eigen rol betrokken bij de aanpak van georganiseerde criminaliteit in Limburg. Hun gezamenlijk doel: een veilige samenleving waar vooral kwetsbare burgers weerbaarder worden gemaakt voor de aanzuigende werking van de onderwereld.
Limburg scoort hoog als het om criminaliteit gaat
Danny: “Limburg staat met vijf gemeenten in de top 10 van Nederlandse gemeenten die het meest vatbaar zijn voor ondermijning. Drie van deze gemeenten liggen in Parkstad. We staan samen met Amsterdam en Rotterdam in de moordtop 3. 44% van alle rechtshulpverzoeken speelt in Limburg. Dat zijn cijfers waar je niet blij van wordt. Het geeft aan dat hier een hele grote opgave ligt.” Petra: “Limburg is een logistiek knooppunt. De onderwereld maakt graag gebruik van die ook voor hen gunstige infrastructuur. Onze 350 kilometer aan landsgrenzen maken het criminelen bovendien gemakkelijk. Je bent hier zo de grens over en dat maakt de pakkans een stuk kleiner. De regels verschillen per land en de politie is anders georganiseerd.”
“Als je één keer ‘ja’ zegt, ben je erbij
Danny: “Die internationale context maakt ons werk complexer. In Duitsland hebben we met één Landeskriminalamt te maken, in België met 300 verschillende korpsen. Opsporing in het buitenland kent ook allerlei juridische haken en ogen. Het vraagt extra inzet. Er lopen op dit moment veertien grootschalige rechercheonderzoeken (TGO’s) met een internationale component. We hebben de slagkracht voor drie TGO’s in de hectische fase, de opstart bijvoorbeeld. Onze capaciteit past dus niet meer bij de problematiek waar we mee te maken hebben.” Petra: “Dat beginnen ze in Den Haag inmiddels ook in te zien. Het is heel fijn dat onze gouverneur in deze lobby voorop gaat. Gouverneur Roemer, de politiechef, de burgemeesters, we hebben allemaal dezelfde boodschap richting de politiek. We stellen ons zelfbewust en assertief op. Dat heeft tot de motie Michon-Derkzen geleid die gaat over de politiecapaciteit in Limburg. De motie verzocht de regering om in het eerstkomende halfjaarbericht van de politie met concrete maatregelen te komen om de politie in Limburg te ondersteunen bij de aanpak van criminaliteit.”
Speelt armoede ook een rol als het gaat over vatbaar zijn voor ondermijning?
Petra: “Armoede maakt kwetsbaar. Als je weinig geld hebt, lijkt het aantrekkelijk om op het aanbod van criminelen in te gaan.” Danny: “Criminelen hebben een neus voor kwetsbare mensen. Als je het als boer moeilijk hebt en er komen mensen die jouw stallen of loodsen voor een mooi bedrag willen huren, dan lijkt dat een goede oplossing voor je probleem. We zien hetzelfde bij middenstanders die het na corona en de watersnoodramp zwaar hebben. Ook zij krijgen ‘aanbiedingen’ om snel geld te maken. Jongeren zijn een andere gemakkelijke prooi. Wij proberen deze groepen weerbaarder te maken. We geven voorlichting over hoe het werkt. Als je één keer ‘Ja’ zegt tegen criminelen, dan ben je erbij. Je raakt verstrikt in een systeem waar je niet meer uitkomt. Er wordt steeds meer van je geëist. Die ander is altijd machtiger dan jij. Boeren worden bijvoorbeeld gedwongen om afval van de productie van chemische drugs op hun land uit te rijden. De sporen daarvan vind je in hun gewassen terug. Mensen worden uit hun huis gezet omdat ze hun zolder verhuren aan drugscriminelen. De gevolgen zijn enorm.”
Hoe kun je dit tegengaan?
Petra: “Met het RIEC hebben we geïnvesteerd in de scholing van ambtenaren. Daardoor zijn ze beter in staat om signalen op te pikken. Mensen in de buitendienst of aan de balie weten nu waar ze alert op moeten zijn. Als iemand zich in wil schrijven in de Basisregistratie Persoonsgegevens en de medewerker denkt dat er misschien sprake is van mensenhandel, dan weet hij hoe hij kan handelen. Hoe hij hulp aanbiedt. Als hij in zijn werk mensen met problematische schulden tegenkomt, maakt hij hen bewust van de gevaren die er aan snel geld kleven en biedt hij andere perspectieven aan. De politie investeert in betere rapportages zodat we als gemeente met een betere casus succesvoller gebruik kunnen maken van het bestuursrecht.” Danny: “Mensen maken een optelsom van financieel gewin en de pakkans. Samen met de Belastingdienst en de FIOD vergroten we de pakkans. Met de gemeenten organiseren we de HAP, de Hennep Aanpak Parkstad, waarbij we alle panden vanuit het bestemmingsplan controleren. Met dit soort acties laten we zien dat we serieus werk maken van criminaliteitsbestrijding.”
Betrekken jullie de jeugd ook in je aanpak?
Danny: “De aanwas van criminele jeugd is een aandachtspunt. Met onze CrimiTalks zoeken we ouders en jongeren op, gaan we naar scholen. We maken hen bewust van de gevaren van snel geld. Na één actie ben je onderdeel van een crimineel netwerk dat je niet meer loslaat. Dat is onze boodschap. Met de Cybercrimebus laten we bijvoorbeeld zien wat het afpersen met naaktfoto’s voor iemand betekent, dat drugsrunners afpersen ook een vorm van mensenhandel is.” Petra: “Steeds meer mensen vinden drugs ‘normaal’. Wij laten zien welke foute industrie hierachter zit. Ook door ‘recreatief’ drugs te gebruiken houd je die industrie en de criminaliteit die ermee samenhangt in stand.”
Hoe spelen jullie in op nieuwe vormen van criminaliteit?
Danny: “Straatdealen is onnozel, het darkweb is veel efficiënter. Mensen oplichten via internet is lucratiever en gemakkelijker dan inbreken. Nieuwe technieken zorgen voor nieuwe vormen van criminaliteit. Daarom werken we, binnen de grenzen van wat ethisch en technisch mogelijk is, aan innovatieve opsporingsmethoden en maken we gebruik van slimme technische oplossingen. De techniek zal ons zeker helpen, de opvolging blijft echter altijd mensenwerk.”
Onze politiecapaciteit past niet meer bij de problematiek waar we mee te maken hebben
En daar kun je dus extra hulp bij gebruiken
Danny: “Ja en daarom laten we van ons horen. Ondertussen zorgen we dat we elkaar binnen Limburg weten te vinden. Dat doen we bijvoorbeeld met Samen Sterk in Limburg. We hebben afspraken gemaakt met de Omgevingsdienst over drugsdumpingen. We weten van elkaar wie wat, op welk moment doet. Er zijn ook publiek-private samenwerkingen met bijvoorbeeld de LLTB, de jagersverenigingen en particuliere beveiligers. De Provincie faciliteert deze samenwerkingen.” Petra: “De Limburgers kunnen zelf ook hun steentje bijdragen. Ik merk dat mensen niet altijd de moeite nemen om aangifte te doen. Toch is het heel belangrijk om dat wél te doen. Aangiftes komen terecht in statistieken. Er worden aannames gedaan naar aanleiding van die statistieken. Als je geen aangifte doet, lijkt het alsof er niets aan de hand is. Dan heb je dus ook geen extra politiecapaciteit nodig. Aangifte doen heeft altijd zin.”
