Burgerparticipatie

Spreekrecht

Burgers, belangenorganisaties, overheidsorganisaties en bedrijven kunnen tijdens een Commissievergadering of Provinciale Statenvergadering inspreken over een onderwerp dat op de agenda staat.

Spelregels aangaande het spreekrecht

• Spreekrecht geldt alleen voor een onderwerp dat op de agenda staat.
• Bij een Statenvergadering spreken de sprekers na de opening van de vergadering. Voor alle sprekers samen is er maximaal dertig minuten beschikbaar.
• Bij een Statencommissie spreken de sprekers direct voor de behandeling van het betreffende agendapunt. Voor alle sprekers samen is er maximaal dertig minuten beschikbaar.
• De voorzitter bepaalt de spreektijd per spreker. Meestal krijgt een spreker maximaal vijf minuten tijd.
• Er vindt geen discussie plaats tussen de spreker en Statenleden. Statenleden kunnen de spreker achteraf wel een vraag stellen om verduidelijking van zijn of haar standpunt.
• Onderwerpen en stukken op de lijst ingekomen stukken voor een Statencommissie gelden niet als onderwerpen die op de agenda staan. Alleen als een stuk van deze lijst als bespreekstuk op de agenda staat, kan hierop spreektijd worden aangevraagd.

Over sommige onderwerpen kunt u niet spreken, namelijk:

In een Statencommissie:

• Op een vraag geagendeerd onder het agendapunt rondvraag.
• Over een onderwerp waarover u ook al in een andere vergadering van een commissie of Statenvergadering heeft ingesproken.

In een Statenvergadering:

• Over een besluit van de Provincie waartegen bezwaar, beroep of administratief beroep kan of kon worden ingesteld.
• Over benoemingen, keuzen, voordrachten of aanbevelingen van personen.
• Over een aangelegenheid waarover u een klacht kunt of kon indienen volgens artikel 9.1 van de Algemene wet bestuursrecht (een ieder heeft het recht om over de wijze waarop een bestuursorgaan zich in een bepaalde aangelegenheid jegens hem of een ander heeft gedragen een klacht in te dienen bij dat bestuursorgaan).
• Over een onderwerp in een Statenvergadering waarover u ook al in een vergadering van een Statencommissie heeft gesproken. Het is niet mogelijk om zowel op eigen titel als namens een organisatie het woord te voeren.
• Over de Jaarstukken, Voorjaarsnota, Programmabegroting en Najaarsnota.

Sprekers krijgen meestal het woord op volgorde van aanmelding. De voorzitter kan van deze volgorde afwijken als dit nodig is voor de vergaderorde.

Het inspreken gebeurt niet anoniem en vindt plaats in een openbare vergadering. Uw naam wordt genoemd zowel tijdens het inspreken als in de notulen van de vergadering.

Wilt u gebruik maken van het spreekrecht, meld dit aan uiterlijk 24 uur vóór aanvang van de Statenvergadering of Statencommissievergadering bij de Griffie via het contactformulier.

Brede steun voor burgerparticipatie bij provinciale plannen

Provinciale Staten (PS) ondersteunden op 11 juni 2020 met ruime meerderheid de ervaringen en aanbevelingen van de Burgertop Limburg en verzoeken Gedeputeerde Staten (GS) burgerparticipatie daar waar mogelijk te verankeren in plannen, projecten en programma’s. Voorzitter van de Raad van Advies Burgertop Limburg Aleida Berghorst (PvdA) en Herman Nijskens (VVD) van het Organiserend Comité overhandigden de geleerde lessen en ervaringen aan het college van Gedeputeerde Staten. Hij zegde toe dat in de begroting voor 2021 een brede aanpak Burgerparticipatie inclusief een opvolging van de pilot Burgertop Limburg aan PS wordt gepresenteerd. Met deze toezegging kwam een formeel einde aan de Pilot Burgertop Limburg 2018 van de 2 ½ jaar durende proef met burgerparticipatie op provinciaal niveau.

Bekijk onderstaand de overzichtsfilm van het doorlopen proces dat een goed beeld geeft over hoe deze eerste provinciale burgertop van Nederland is verlopen:

Aan de Pilot Burgertop Limburg hebben 4.500 inwoners van Limburg, 300 burgertoppers en 150 panelleden deelgenomen. Dat heeft geleid tot 18 adviezen en 10 zogenoemde ‘Centrale lessen’. Belangrijke aandachtsgebieden zijn: verwachtingenmanagement, betrokkenheid, bewustwording en uitstraling. Heeft u een vraag over de afhandeling van de Burgertop dan kunt u deze stellen via ons contactformulier.

Burgerinitiatief

Het burgerinitiatief geeft u het recht om Provinciale Staten te verzoeken om onderwerpen op de agenda van Provinciale Staten te zetten. Alle inwoners van Limburg en belanghebbenden, ongeacht leeftijd en nationaliteit, hebben dit recht. Er gelden wel voorwaarden. Zo heeft u handtekeningen nodig van minstens 1.500 Limburgers van 15 jaar of ouder. De voorwaarden staan in de Verordening Burgerinitiatief Provincie Limburg.

Referendum

Inwoners van Limburg kunnen Provinciale Staten verzoeken om een referendum te houden over een onderwerp. Provinciale Staten kunnen vervolgens een beslissing over dit onderwerp nemen.

Wat is een correctief bindend referendum?

Provinciale Staten vertegenwoordigen de inwoners van Limburg en nemen besluiten namens de Limburgers. Het kan gebeuren dat inwoners het oneens zijn met een besluit van Provinciale Staten. Dan kunnen zij aan de 'noodrem' trekken om dat besluit te laten terugdraaien. Dit kan via een correctief bindend referendum.

Bij een correctief bindend referendum kunnen Limburgers stemmen over een besluit van Provinciale Staten. Zij stemmen dan vóór of tegen dat besluit. Over een besluit kan één referendum worden gehouden. Een referendum kan gaan over het hele besluit of over delen daarvan.

Deze vorm van referendum is raadgevend. Burgers nemen het initiatief voor een referendum en kunnen raadgeven om een besluit terug te draaien, ofwel te corrigeren. Het is een 'laatst mogelijke correctie achteraf' vanuit de samenleving na een besluit van Provinciale Staten. Daarom heet het een 'correctief' referendum.

Het heet 'bindend', omdat het politiek bindend is. Op een bepaald moment wordt besloten dat er een referendum komt. Op datzelfde moment zeggen de leden van Provinciale Staten al of zij de uitslag van het referendum wel of niet zullen volgen. Dit heet 'politieke zelfbinding'.

Een voorbeeld: 25 van de 47 leden van Provinciale Staten zeggen vooraf dat zij de uitslag zullen volgen. Zij binden zich politiek aan de uitslag. Tijdens het referendum stemt de meerderheid van de Limburgse stemgerechtigden tégen het besluit van Provinciale Staten. De 25 leden die zich politiek hebben gebonden, gaan mee in de uitslag en stemmen ook tegen. Maar ze houden het recht om toch af te wijken van de uitslag. Provinciale Staten kan dus beslissen om de uitslag van het referendum naast zich neer te leggen. Binnen 6 weken (maar niet later dan 3 maanden) na de uitslag van een referendum houden Provinciale Staten een vergadering om definitief te beslissen over het besluit waarover het referendum ging.

Over welke besluiten kan een referendum worden gehouden?

Een referendum is mogelijk bij besluiten van Provinciale Staten met grote maatschappelijke, economische, ruimtelijke of milieuhygiënische gevolgen voor Limburg of haar inwoners. Over veel besluiten van Provinciale Staten kan een referendum worden gehouden. Bijvoorbeeld provinciale beleidsregels, verordeningen en regelingen. Er zijn ook besluiten waarover geen referendum kan plaatsvinden. Welk soort besluiten uitgezonderd zijn, staat in de Referendumverordening Provincie Limburg 2022 (def. 24-12-2022) (pdf, 91 kB).

Wie kan een referendum aanvragen?

Elke stemgerechtigde inwoner kan een referendum aanvragen. Iemand is stemgerechtigd als deze persoon:

• 6 weken voor de datum van het referendum in Limburg woont;
• de Nederlandse nationaliteit heeft;
• op de dag van het referendum minimaal 18 jaar oud is;
• en niet is uitgesloten van het kiesrecht.

Onafhankelijke referendumcommissie

Een referendumcommissie beoordeelt elk verzoek zorgvuldig en beslist of een referendum wordt gehouden op basis van de eisen uit de Referendumverordening Provincie Limburg 2022.

De Referendumcommissie heeft tot taak Provinciale Staten te informeren over de stemprocedure en de datum van het te houden referendum, de stembiljetten alsook het verstrekken van het budget. De commissie houdt toezicht op de verordening en het objectieve karakter van de door de provincie te verstrekken voorlichting over het referendum. Zie voor meer informatie de Referendumverordening.

Voor de invulling van de Referendumcommissie is door het Presidium een selectiecommissie geformeerd, bestaande uit de Statenleden:

• de heer Van Caldenberg
• mevrouw Jenneskens
• mevrouw Kerseboom
• mevrouw Werrij-Wetzels

De selectiecommissie heeft de leden van de Referendumcommissie aangewezen en op 30-9-2021 zijn de volgende personen door het Presidium benoemd:

volgende personen door het Presidium benoemd:

Voorzitter

• de heer mr. Prof A.W. Heringa

Leden

• de heer mr. H. Broeksteeg (plaatsvervangend voorzitter)
• mevrouw mr. C. Wagenaar
• mevrouw mr. N. Bisschoff
• de heer M. Claessens Msc

Hoe vraag ik als burger een referendum aan?

U kunt als volgt een referendum aanvragen:

Inleidend verzoek

• Wanneer Provinciale Staten een besluit hebben bekendgemaakt, dient u binnen 4 weken een inleidend verzoek in;
• U gebruikt hiervoor een format dat u bij de griffier van de Provincie Limburg kunt opvragen: telefoon nummer 043-3897839 of via het contactformulier;
• In het inleidend verzoek schrijft u om welk besluit of delen van het besluit het gaat;
• U verzamelt minimaal 1000 schriftelijke handtekeningen van Limburgers. Van iedereen die een handtekening zet, is ook nodig: de naam, de leeftijd, het adres, de woonplaats en het Burgerservicenummer;
• U dient uw verzoek en de handtekeningen schriftelijk in bij de referendumcommissie. Het verzoek dient u in per post of levert u af bij de Provincie Limburg ter attentie van de referendumcommissie.

Wat hierboven staat, kan alleen als u en de mensen die hun handtekening hebben gezet:

• inwoners zijn van Limburg;
• de Nederlandse nationaliteit hebben;
• op de dag van de indiening minimaal 18 jaar oud zijn;
• en niet zijn uitgesloten van het kiesrecht.

De referendumcommissie beslist of uw inleidend verzoek:

• gaat over een besluit waarover een referendum kan worden gehouden;
• en of het voldoet aan alle voorwaarden zoals gesteld in de referendumverordening Provincie Limburg 2022.

De referendumcommissie neemt deze beslissing uiterlijk binnen 1 week na afloop van de termijn voor het indienen van het inleidend verzoek. 7 tot 10 dagen later maakt de commissie haar beslissing bekend.

Definitief verzoek

Als de referendumcommissie beslist dat het inleidend verzoek voldoet aan alle eisen, wordt het besluit van Provinciale Staten opgeschort. Behalve als dit volgens Provinciale Staten niet kan worden uitgesteld omdat er spoedeisende of dringende provinciale belangen zijn. Dan gaat het besluit door. Als de referendumcommissie beslist dat niet aan alle eisen is voldaan, gaat het referendum niet door.

Heeft de referendumcommissie besloten dat aan alle eisen is voldaan, dan volgt u de verdere stappen om het referendum aan te vragen:

• Binnen 6 weken nadat de referendumcommissie haar beslissing op het inleidend verzoek heeft bekendgemaakt, dient u een definitief verzoek in.
• U gebruikt hiervoor een format dat u bij de griffier van de Provincie Limburg kunt opvragen: telefoon nummer 043-3897839 of via het contactformulier.
• U verzamelt minimaal 26.500 handtekeningen van Limburgers. Van iedereen die een handtekening zet, is ook nodig: de naam, de leeftijd, het adres, de woonplaats en het Burgerservicenummer.
• Het ondertekenen kan via internet, met DigiD of een ander veilig digitaal portaal dat erop lijkt.

Wat hierboven staat, kan alleen als u en de mensen die hun handtekening hebben gezet:

• inwoners zijn van Limburg;
• de Nederlandse nationaliteit hebben;
• op de dag van de indiening minimaal 18 jaar oud zijn;
• en niet zijn uitgesloten van het kiesrecht.

De referendumcommissie beslist of uw definitief verzoek:

• gaat over een besluit waarover een referendum kan worden gehouden;
• en of het voldoet aan alle voorwaarden zoals gesteld in de referendumverordening Provincie Limburg 2022.

De referendumcommissie neemt deze beslissing uiterlijk binnen 2 weken na afloop van de termijn voor het indienen van het definitief verzoek. Uiterlijk 7 dagen later maakt de commissie haar beslissing bekend.

Als de referendumcommissie beslist dat aan alle eisen is voldaan, wordt daarmee ook vastgesteld dat een referendum wordt gehouden.

De datum van het referendum

Binnen 2 weken bepalen Provinciale Staten op welke datum het referendum wordt gehouden. Meestal zal dat tegelijk met de eerstvolgende verkiezingen voor de gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede Kamer of Europees Parlement zijn. Als er niet wordt gewacht op de eerstvolgende verkiezingen, wordt het referendum gehouden tussen 3 en 12 maanden na de dag waarop is besloten om het referendum te houden. Er kunnen meerdere referenda op 1 dag zijn.

(stappenplan referendum volgt)

Wie mogen stemmen bij een referendum?

Alle Limburgse stemgerechtigden mogen stemmen. Zij krijgen de vraag of zij vóór of tegen het besluit of delen van het besluit zijn.

Wanneer is een referendum geldig?

De uitslag van een referendum is geldig als het opkomstpercentage minimaal even hoog is als het opkomstpercentage van de laatste provinciale verkiezingen. Bij de Provinciale verkiezingen van 2023 was dat 53,5%. Dit betekent dat minimaal 53,5% van de stemgerechtigden bij het referendum moet stemmen.

Informatie

Inwoners van Limburg kunnen ook hun stem laten horen via het invullen van het contactformulier.