Monumenten


Limburg kent een rijke geschiedenis. Dat wordt ook zichtbaar door de vele monumentale bouwwerken (zoals kerken, kastelen, molens en boerderijen) in de provincie. Een monument is een overblijfsel uit de Limburgse geschiedenis, het zegt iets over ons verleden en onze identiteit. In totaal zijn er meer dan 5.000 rijksmonumenten en bijna evenveel gemeentelijke monumenten. Ook heeft onze provincie een schat aan klein erfgoed - zoals de vele kruisen en kapellen en bakhuisjes - dat met name voor lokale gemeenschappen een waardevolle betekenis heeft.

Instandhouding van gebouwd erfgoed

Ons erfgoed is van iedereen. Het in stand houden van het Limburgse gebouwd erfgoed is dan ook van uiterst belang. Onze ambitie deze bestuursperiode is om het monumentaal erfgoed in Limburg met een urgente restauratieopgave weer in goede staat te krijgen. We zien echter dat restauratieopgaven voor eigenaren steeds complexer worden. Vaak is sprake van meerdere belangen bij de instandhouding van en monumentaal pand. Dit vraagt om een actieve houding en meer faciliterende rol, een rol als zogenaamde ‘gebiedsregisseur’ of ‘gebiedsmakelaar’.

Duurzaamheid

Het verduurzamen van monumenten is essentieel om het erfgoed voor de toekomst te behouden. De opgaven op het gebied van duurzaamheid zijn groot en complex. Duurzaamheid heeft de komende periode extra aandacht. Het verduurzamen van monumenten is maatwerk. Bij elke ingreep aan een monument moet rekening worden gehouden met de cultuurhistorische waarden van het gebouw. Om het verduurzamen van een monument voor eigenaren aantrekkelijker te maken, maakt duurzaamheid een prominenter onderdeel uit van de subsidieregelingen op het gebied van gebouwd erfgoed.

Restauratiekwaliteit en vakmanschap

Wij zetten ons actief in voor de instandhouding van Limburgse gemeentelijke- en rijksmonumenten. De landelijke richtlijnen voor restauratiekwaliteit opgesteld door de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) zijn hierbij het uitgangspunt. De restauratiekwaliteit kan alleen geborgd worden door deskundigheid en vakmanschap. Het belang van goed geschoolde arbeidskrachten in de restauratiesector is groot.

De stichting SRAL speelt hierbij een belangrijke rol. Het verzorgen van opleidingen en cursussen is een belangrijk onderdeel van het werkplan. Daarnaast spelen zij een belangrijke rol bij het ondersteunen van Limburgse erfgoedinstellingen bij het behoud en restauratie van hun collecties.

Het Restauratie Opleidingsprojecten Zuid (ROP) stimuleert en versterkt het op peil houden van het aantal vaklieden, waaronder timmerlieden, metselaars, dakdekkers, schilders en andere gespecialiseerde beroepen voor herstel en instandhouding van onze monumentale gebouwen. Daarnaast realiseert het ROP leer-werkplekken en bevordert instroom van leerlingen, zij-instromers en personen met een afstand tot de arbeidsmarkt inclusief statushouders in de restauratie.

Erfgoedmonitor

In 2016 is in een samenwerkingsovereenkomst met het Rijk afgesproken om provinciale gegevens van de gebouwde, rijks monumentale niet-woonhuizen op onderhoudsstaat, leegstand en herbestemming op een geaggregeerd niveau te ontsluiten in de Erfgoedmonitor van de Rijksdienst voor het Cultuur Erfgoed (RCE). Doel is om het monumentenbeleid beter te kunnen onderbouwen en om meer inzicht te verkrijgen in de effecten van dat beleid. Deze Erfgoedmonitor geeft een landelijk beeld van de staat van het cultureel erfgoed in Nederland.

Elk object wordt eens in de vier jaar geactualiseerd conform de uitvoeringsrichtlijn "Schouwen van gebouwde monumenten (URL 2006, versie 1.0)" van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) die op 30 juni 2021 van kracht is geworden. De richtlijn voor digitale monitoring aangaande de staat van onderhoud is als minimale standaard benoemd, al dan niet aangevuld met fysieke inspecties.
Voor Limburg is hierbij een disclaimer opgenomen dat deze methodiek niet de staat van het casco beoordeeld. Hiervoor is een separaat inspectierapport van een meer bouwkundig gespecialiseerde partij, als bijvoorbeeld de Monumentenwacht, vereist.
Komende periode wordt onderzocht om de monitor als instrument beter te gebruiken. Tevens uit te breiden met gegevens, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat, energie en duurzaamheid.

Lees meer op de website erfgoedmonitor.cultureelerfgoed.nl

Religieus erfgoed

De provincie Limburg is enorm rijk aan religieus erfgoed. Kerken en kloosters zijn cultuurhistorische monumenten die kenmerkend zijn voor het Limburgs landschap. Het religieus erfgoed heeft niet alleen een religieuze betekenis, maar vertegenwoordigd ook een cultuurhistorische, stedenbouwkundige en sociaal-culturele waarde. Monumentale kerken, kloosters en hun interieurs worden door vele gewaardeerd, ongeacht of men zelf naar kerk gaat of niet.

Het religieus erfgoed kent tegelijkertijd een grote opgave. Het afnemende aantal kerkgangers zet het voortbestaan van veel kerken onder druk. Met onderstaande subsidieregelingen geven wij uitvoering aan de ambities uit het beleidskader 2024 - 2027 ‘Cultuur en Erfgoed voor iedereen’ om het religieus erfgoed voor de toekomstige generaties te behouden.